NGỒI LÊ ĐÔI MÁCH
LIỆU CÓ THẬT SỰ LÀ XẤU
KHÔNG?
“Cậu không tin th́
cứ hỏi mọi người, nhưng đừng có nói là tớ đă kể nhé”_ Một người bạn của tôi
thường nói như vậy khi có tin sốt dẻo nào đó để rỉ tai tôi.
Hầu hết chúng ta đều
không muốn để lỡ dịp nghe những tin nóng hổi nhất. Nhưng không ai thích nghĩ
rằng chính ḿnh là những người “nhiều chuyện”. Vậy th́, những điều dưới đây
sẽ làm cho các bạn cảm thấy thanh thản khi cảm thấy ḿnh là người hơi nhiều
chuyện, đó là các nhà tâm lư đă nói rằng: ngồi lê đôi mách là điều tốt cho
chúng ta.
“Ngồi lê đôi mách
( hay c̣n gọi là nhiều chuyện) _ là một cách để chúng ta luôn
theo kịp thời đại và t́m cách ḥa nhịp với nó” Nhà tâm lư học Frank Mc
Andrew nói. “Nó giúp chúng ta biết ḿnh là ai và làm cách nào ḥa nhập với
cuộc sống xă hội”.
Dĩ nhiên không phải
tất cả những chuyện kể đi kể lại đều là chuyện tốt đẹp cả. Các chuyên gia đă
phân định rơ ràng giữa những lời đồn đại (thường là ác ư và không có
cơ sở) và những chuyện ngồi lê (hầu hết là những chuyện có thật).
Nhưng trong chuyện ngồi lê đôi mách dù có thể là chuyện thật cũng không hẳn
là nó luôn luôn mang lại điều tốt. Khi câu chuyện nói về ai đó có vị trí cao
hơn chúng ta trên nấc thang xă hội, chúng ta hầu hết quan tâm vào những
chuyện không được hay ho của họ. Lư do là những thông tin tiêu cực đó có thể
hữu ích cho chúng ta trong việc ngoi lên một hoặc hai bậc thang nữa để ngang
hàng hoặc hơn họ. Khi chuyện liên quan đến người mà chúng ta cho là thua kém
ḿnh, những tin tốt lành về họ sẽ làm chúng ta chú ư lắng nghe hơn; bởi v́
đó cũng là những cơ hội có thể nâng đối thủ lên ngang hàng hoặc hơn chúng ta
về địa vị xă hội.
Những câu chuyện th́
thầm qua hàng rào sau nhà cũng có thể giúp cho cộng đồng con người thiết lập
những biên giới đạo đức. Chúng ta xầm x́ khi có người đi trệch ra ngoài
khuôn khổ vạch sẵn của những ǵ đúng hoặc sai. “Tất cả chúng ta đă phải
biết những quy luật bất thành văn của xă hội ḿnh”. Nhà xă hội học Kate
Fox thuộc Trung Tâm Nghiên Cứu Về Những Vấn Đề Xă Hội ở Anh đă nói. “Sự
ngồi lê đôi mách mang tính phê phán giúp chúng ta khám phá, bàn luận, phổ
biến và cách tân những quy luật đó”. Tất cả những lời giễu cợt sẽ giúp
chúng ta thấy được chính ḿnh rơ ràng hơn. Mc Andrew khẳng định: “Ngồi lê
đôi mách cung cấp phương tiện so sánh trong xă hội, một phương pháp cho
chúng ta so sánh ḿnh với kẻ khác”.
Và thậm chí nó c̣n
có thể có một mục đích cao hơn: “Rèn luyện nhân cách”. Triết gia
Ronald de Sousa có lần khẳng định như thế. Ngồi lê đôi mách cho phép chúng
ta trao đổi những điều có thật vẽ nên một bức tranh trung thực hơn về những
ǵ thuộc về con người _mà nếu không nói ra th́ có thể muôn đời vẫn là bí mật
Theo Reader’s Digest 5/2003
Nhị Tường
dịch
|